Cách Chăm Sóc Trẻ Sơ Sinh Đúng Quy Trình

Sau khi vượt cạn thành công, hành trình mới đầy thử thách bắt đầu với các mẹ bỉm. Hành trình chăm sóc và nuôi dưỡng một sinh linh bé bỏng với những người lần đầu làm mẹ, việc này không chỉ gây bỡ ngỡ, áp lực mà còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần. Vì vậy, việc nắm vững kiến thức chăm sóc trẻ sơ sinh ngay từ những ngày đầu là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ.

Những Tuần Đầu Đời: Cần Sự Quan Tâm Đặc Biệt

Tuần 1: Giữ ấm – Bước khởi đầu sống còn

Tuần đầu tiên sau sinh là thời gian quan trọng quyết định sự sống còn của trẻ. Theo thống kê, gần 50% trường hợp tử vong ở trẻ sơ sinh xảy ra trong giai đoạn này nếu không được chăm sóc đúng cách. Trẻ chủ yếu ngủ, chỉ tỉnh khi đói hoặc đi vệ sinh. Điều cần thiết lúc này là giữ ấm cho trẻ – nên để bé nằm cạnh mẹ để truyền hơi ấm, tăng sự gắn kết và thuận tiện quan sát.

Giảm cân nhẹ sau sinh (5–10%) là hiện tượng bình thường do dạ dày còn nhỏ, bé chỉ có thể bú lượng sữa non ít ỏi trong mỗi lần. Mẹ nên cho bú theo nhu cầu thay vì theo giờ cố định. Đặc biệt, sữa non là “vàng lỏng” cho trẻ, giàu IgA và bạch cầu, giúp tăng miễn dịch và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Một số biểu hiện bình thường trong tuần đầu như đi phân su, vàng da nhẹ,… cần được theo dõi. Nếu trẻ khó thở, da tím tái hoặc bú kém, cần đưa đi khám ngay.

Tuần 2: Tăng cữ bú – Duy trì nguồn sữa mẹ

Bước sang tuần thứ hai, bé bắt đầu tăng trưởng mạnh mẽ, cân nặng thường quay trở lại mức lúc sinh hoặc tăng nhẹ. Mẹ cần cho bú đều đặn mỗi 2–3 tiếng để duy trì nguồn sữa. Nếu gặp khó khăn về sữa, hãy nhờ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng hỗ trợ.

Tình trạng vàng da sinh lý thường sẽ giảm trong tuần này. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, cần đưa bé đi kiểm tra.

Tuần 3: Hỗ trợ bé vận động, tập trung

Trẻ ba tuần tuổi bắt đầu kiểm soát cơ bắp tốt hơn, có thể nâng đầu khi nằm sấp, phản xạ linh hoạt hơn. Đây là thời điểm mẹ nên cho bé nằm sấp thường xuyên, giúp tránh bẹp đầu và phát triển cơ cổ.

Bé đã có thể ghi nhớ hình ảnh phức tạp hơn, tuy nhiên vẫn dễ bị kích thích và quấy khóc – nhất là do trào ngược hoặc đói. Nếu bé khóc liên tục, mẹ cần đưa bé đến bác sĩ để loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn.

Ngoài ra, bé có thể nổi mụn đỏ hoặc ban nhẹ – biểu hiện bình thường do hệ tuần hoàn chưa hoàn thiện, mẹ chỉ cần giữ vệ sinh da bé sạch sẽ, khô thoáng.

Tuần 4: Phân biệt ngày – đêm, bắt đầu phản xạ âm thanh

Ở tuần thứ tư, trẻ bắt đầu phản ứng rõ với âm thanh. Mẹ nên khuyến khích bé vận động bằng cách kéo dài thời gian nằm sấp mỗi ngày. Bé sẽ có nhu cầu ăn nhiều hơn, đây là biểu hiện của sự phát triển tích cực.

Lúc này, mẹ có thể tập cho bé phân biệt ngày đêm bằng cách giới hạn thời gian ngủ ban ngày dưới 4 giờ. Đồng thời, duy trì thời gian ngủ ban đêm lâu hơn. Trung bình, trẻ sơ sinh ngủ từ 14–17 giờ mỗi ngày.

Vì sức đề kháng còn yếu, mẹ nên hạn chế để bé tiếp xúc nơi đông người. Mẹ cũng cần lưu ý giữ vệ sinh cho người thân khi đến thăm bé.

Kiểm Tra Sức Khỏe Quan Trọng Sau Sinh

1. Lấy máu gót chân

Đây là xét nghiệm cần thiết để phát hiện sớm các bệnh rối loạn chuyển hóa và nội tiết. Những bệnh lý có thể không biểu hiện rõ ngay sau sinh nhưng gây nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Cần thực hiện từ 48 giờ sau sinh, mẫu máu được lấy từ gót chân bé. Với trẻ sinh non, nên thực hiện khi trẻ đạt ≥37 tuần tuổi và cân nặng trên 2.500g.

2. Chỉ số Apgar

Apgar là bài kiểm tra đánh giá nhanh tình trạng sức khỏe trẻ sơ sinh qua 5 tiêu chí: nhịp tim, nhịp thở, trương lực cơ, phản xạ và màu da.

7–10 điểm: Trẻ khỏe mạnh, chỉ cần theo dõi thông thường.

4–6 điểm: Cần hỗ trợ y tế nhẹ.

Dưới 4 điểm: Trẻ cần cấp cứu y tế khẩn cấp.

Lưu ý: Chỉ số này chỉ phản ánh tình trạng lúc mới sinh, không phản ánh sức khỏe lâu dài của trẻ.

3. Tiêm ngừa viêm gan B

Viêm gan B có thể lây từ mẹ sang con trong lúc sinh. Vì vậy, trẻ cần được tiêm vắc-xin viêm gan B càng sớm càng tốt, tốt nhất trong vòng 24 giờ sau sinh, giúp giảm nguy cơ nhiễm virus tới 90%.

Chăm sóc trẻ sơ sinh trong những ngày đầu đời là giai đoạn then chốt. Bố mẹ cần chuẩn bị kỹ lưỡng, kiến thức vững vàng và tinh thần vững chãi. Việc hiểu và chăm sóc bé đúng cách sẽ đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ sau này.