Giao mùa là thời điểm mà trẻ em dễ mắc các bệnh lý đường hô hấp trên, đặc biệt là khi thời tiết chuyển lạnh, độ ẩm giảm thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho virus và vi khuẩn tấn công hệ miễn dịch còn non nớt của bé. Theo thống kê, trung bình trẻ em có thể mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên từ 6 – 8 lần mỗi năm, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Vậy nguyên nhân, biểu hiện và cách phòng bệnh như thế nào để bảo vệ bé yêu một cách tốt nhất?

1. Nguyên nhân gây bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên ở trẻ em

Các chuyên gia y tế cho biết, nhiễm khuẩn đường hô hấp trên là nhóm bệnh phổ biến do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có thể kể đến:

• Do virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm đến 70 – 80% các trường hợp mắc bệnh. Các loại virus thường gặp như virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), Rhinovirus… dễ lây lan qua tiếp xúc và giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi.
• Do vi khuẩn: Một số trường hợp bệnh khởi phát do vi khuẩn như liên cầu khuẩn nhóm A, phế cầu khuẩn, Hemophilus influenzae… gây nên các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm xoang, viêm tai giữa.
• Do cảm lạnh: Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, nhất là khi trời chuyển lạnh, khiến cơ thể bé chưa kịp thích nghi, dẫn đến suy giảm miễn dịch, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus xâm nhập.

Ngoài ra, trẻ có hệ miễn dịch yếu hoặc mắc các bệnh lý mạn tính như viêm phế quản, viêm V.A, viêm xoang cũng có nguy cơ cao hơn khi thời tiết thay đổi.

2. Các yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh

Bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên thường xuất hiện nhiều hơn vào mùa thu – đông, từ tháng 9 đến tháng 3 hàng năm, khi nhiệt độ xuống thấp và độ ẩm không khí giảm mạnh. Một số yếu tố thuận lợi khiến trẻ dễ mắc bệnh gồm:

• Thời tiết lạnh, độ ẩm không khí thấp: Làm khô đường hô hấp, khiến virus và vi khuẩn dễ xâm nhập.
• Trẻ có thể trạng yếu: Trẻ sinh non, nhẹ cân, suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch hoặc không được bú mẹ đầy đủ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Môi trường sống không đảm bảo: Nhà cửa chật chội, ô nhiễm, tiếp xúc với khói thuốc lá, khói bếp than, bụi bẩn là những tác nhân làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Tiếp xúc với nguồn lây: Trẻ có thể hít phải dịch tiết chứa virus hoặc vi khuẩn từ người bệnh khi họ ho, hắt hơi hoặc cầm nắm đồ chơi, vật dụng nhiễm bẩn.

Cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến những yếu tố này để chủ động bảo vệ trẻ trước nguy cơ mắc bệnh.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị nhiễm khuẩn đường hô hấp trên

Khi trẻ bị nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, thường xuất hiện các triệu chứng sau:

• Sốt: Trẻ có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao kèm theo mệt mỏi, lười vận động.
• Ho và chảy mũi: Dấu hiệu đặc trưng, có thể kèm theo hắt hơi, ngạt mũi, khò khè.
• Biếng ăn, nôn, rối loạn tiêu hóa: Khi bị bệnh, trẻ thường chán ăn, có biểu hiện nôn trớ và tiêu chảy nhẹ do hệ miễn dịch suy giảm.
• Quấy khóc nhiều về đêm: Đặc biệt khi trẻ bị viêm tai giữa, viêm xoang gây đau nhức và khó chịu.

Nếu trẻ có các dấu hiệu như sốt cao không hạ, thở nhanh, tím tái hoặc co giật, cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

4. Biện pháp phòng bệnh hiệu quả giúp bảo vệ trẻ

Để giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, cha mẹ cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

4.1. Giữ ấm đúng cách khi thời tiết chuyển lạnh

• Đảm bảo giữ ấm cho trẻ, đặc biệt là vùng bàn chân, bàn tay, ngực, cổ và đầu.
• Tránh để trẻ tiếp xúc với không khí lạnh đột ngột khi ra ngoài vào sáng sớm hoặc tối muộn.

4.2. Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý

• Cho trẻ bú mẹ đầy đủ đến 2 tuổi để tăng cường miễn dịch.
• Bổ sung chế độ ăn giàu dưỡng chất với đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất.
• Cho trẻ uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi để nâng cao sức đề kháng.

4.3. Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống

• Vệ sinh mũi họng hàng ngày cho trẻ bằng nước muối sinh lý.
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng để loại bỏ mầm bệnh.
• Giữ nhà cửa thông thoáng, tránh khói thuốc lá và bụi bẩn.

4.4. Tiêm chủng đầy đủ theo khuyến cáo

• Tiêm phòng đầy đủ các vắc-xin phòng bệnh cúm, phế cầu, bạch hầu – ho gà – uốn ván để giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Hạn chế cho trẻ đến nơi đông người trong mùa dịch bệnh để tránh lây nhiễm.

4.5. Tránh nhiễm lạnh và tiếp xúc với nguồn lây

• Không cho trẻ ăn uống đồ lạnh, nước đá, kem trong thời gian thời tiết lạnh.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài và tránh tiếp xúc với người bị bệnh.

5. Tăng cường đề kháng cho trẻ bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Bên cạnh các biện pháp phòng bệnh thông thường, cha mẹ nên chú ý bổ sung dưỡng chất giúp trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh như:

• Lysine: Giúp trẻ ăn ngon miệng, hỗ trợ phát triển chiều cao.
• Kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B: Tăng cường đề kháng, hạn chế nguy cơ mắc bệnh.
• Sữa chua, thực phẩm giàu probiotic: Giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, nâng cao miễn dịch tự nhiên.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý không chỉ giúp phòng tránh bệnh tật mà còn đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ trong những năm đầu đời.

Bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên ở trẻ là vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu cha mẹ thực hiện các biện pháp chăm sóc đúng cách. Giữ ấm, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ và tiêm chủng đầy đủ là chìa khóa để giúp trẻ khỏe mạnh trong những ngày thời tiết giao mùa. Nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần chủ động đưa trẻ đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.